Een initiatief van

Met stikstof valt geld te verdienen, maar dan moeten we wel eerlijk rekenen

Reken eerlijk en maak zo duidelijk dat verduurzaming veel winst oplevert, aldus Jan Willem Erisman en Volkert Engelsman.

De stikstofberekeningen van het RIVM klopten dus wel. Toch is te verwachten dat de maatschappelijke weerstand tegen overheidsmaatregelen rond stikstof aanhoudt. Burgers, boeren en bouwers blijven hangen in het defensie­mechanisme van de ontkenning: zo’n vaart zal het wel niet lopen met die natuurschade. Bovendien heerst de indruk dat een andere aanpak ontzettend veel geld gaat kosten.

Uit online-peilingen blijkt dat veel mensen nog steeds niet geloven dat stikstof echt een probleem is, dus vatten we dat nog eens samen. Nergens in Europa valt zoveel stikstof uit de lucht als in Nederland, ondanks alle reducties in de afgelopen 20 jaar. Het probleem heeft zich in de loop van decennia in de bodem geaccumuleerd en dat zorgt voor een veranderde bodemchemie en verlies aan biodiversiteit. De uitsterving begint bij planten en kleine diertjes en werkt door naar boven in de voedselpiramide. Populaties dieren en insecten in open natuurgebieden en op het boerenland zijn sinds 1990 gehalveerd, aldus een recent WNF-rapport.

 

De helft komt in het milieu terecht

70 procent van de Nederlandse stikstofuitstoot komt uit de landbouw. Geïmporteerd veevoer en de productie van kunstmest zorgen voor een enorm stikstofoverschot. De totale hoeveelheid stikstof die de Nederlandse landbouw ingaat, is twee keer zo groot als de hoeveelheid stikstof die er aan producten uitkomt. De andere helft komt dus in het milieu terecht.

Een logische stap is om de krachtvoerkraan dicht te draaien en het kunstmestgebruik terug te dringen. De overheid heeft in februari een voorstel gedaan om een half miljard uit te trekken voor het uitkopen van boeren en technische maatregelen. De reacties zijn voorspelbaar: boeren wijzen het plan rigoureus af, milieuorganisaties vinden dat er geen echte stappen worden gemaakt richting kringlooplandbouw. Het langetermijnperspectief en afstemming met andere doelen zoals klimaat en biodiversiteit ontbreken.

Hoe is deze impasse te doorbreken? En hoe kun je zorgen dat niet alleen de boeren, maar alle sectoren hun stikstofprobleem te lijf gaan? Dat kan niet met ad-hocmaatregelen. De wortels van het probleem zijn financieel. Die moet je uitrukken.

 

Tel verborgen kosten mee

Het Planbureau voor de Leefomgeving becijfert de milieukosten door stikstofverlies in Nederland op 1 tot 5 miljard euro per jaar. Ze worden niet doorberekend. Deed je dat wel, dan zou een liter melk in de supermarkt niet 1 euro maar 1,40 euro moeten kosten.

Met true cost accounting kun je zulke verborgen kosten onderdeel maken van de economie, door ze om te slaan naar producten en in te brengen in de winstdefinitie. Doe je dat niet, dan blijven bedrijven winst maken ten koste van de belastingbetaler die de milieukosten op zich neemt. We moeten eerlijk gaan rekenen. Dat levert een nieuwe verdeling van kosten en baten op en helpt om verdere afwenteling op milieu en natuur te voorkomen. Als je eerlijk rekent, zie je dat verduurzaming grote winst oplevert voor de maatschappij. Onderzoeksbureau Ecorys rekende onlangs uit wat het effect zou zijn van 45 procent reductie van de veestapel, met volledige compensatie voor de boeren, gekoppeld aan een 25 procent omschakeling naar biologische landbouw, over een periode van 20 jaar. Resultaat: dit zou het stikstofprobleem oplossen met een plus van 660 miljoen euro per jaar.

De stikstofcrisis is een uitgelezen kans om de verouderde winstdefinitie met pensioen te sturen. Met onze weergaloze landbouwexpertise zijn we als geen ander land gepositioneerd om in Europa het voortouw te nemen in een multifunctioneel landbouw- en voedingsbeleid dat op de toekomst is berekend.

Het meerekenen van verborgen kosten is stap één.

U bent hier